Catral door de eeuwen heen: van Moorse irrigatie tot moderne woonplaats
Wie vandaag door de straten van Catral wandelt, ziet een dorp dat zich bescheiden maar zelfverzekerd heeft genesteld in het vruchtbare hart van de Vega Baja del Segura. Wat men op het eerste gezicht misschien niet vermoedt, is dat deze plek een geschiedenis kent die teruggaat tot ver vóór de Spaanse Reconquista. Een geschiedenis waarin water, landbouw en religie telkens de hoofdrol speelden — en waarin het verleden nog steeds hoorbaar fluistert tussen de stenen muren en onder de terracotta daken.
Een oorsprong die in het water ligt
Catral is, zoals zoveel plaatsen in deze streek, geboren uit het water. Toen de Arabieren in de 8e eeuw na Christus de regio Andalus gaf, zoals zij de vallei noemden, aanpasten aan hun levensstijl, bouwden zij hier een complex netwerk van irrigatiekanalen, acequias, dat het droge landschap transformeerde tot een lappendeken van vruchtbare akkers. De naam Catral komt mogelijk van het Arabische ‘Qatràl’ of ‘Al-Qatrull’, en zou een verwijzing kunnen zijn naar de natte, moerasachtige oorsprong van het gebied.
Onder het Moorse bewind groeide Catral uit tot een kleine maar belangrijke agrarische nederzetting, vooral vanwege zijn ligging aan het water van de rivier Segura en het strategisch aangelegde kanaal dat van Elche naar Orihuela liep. De dorpsstructuur zoals we die nu nog deels herkennen — smalle straatjes, witte huizen, centrale pleinen — vond zijn 
basis in deze periode.
De christelijke herovering en nieuwe identiteit
In 1265 werd Catral heroverd door de troepen van koning Jaime I van Aragón, als onderdeel van de bredere christelijke Reconquista. In deze periode kreeg het dorp zijn eerste christelijke kerken en kloosters, en werd de bevolking herverdeeld. Moren die zich niet tot het christendom bekeerden, moesten vertrekken. Christelijke kolonisten uit het noorden van Spanje namen hun plaats in, wat zorgde voor een nieuwe demografische samenstelling en een verschuiving in landbouwtechnieken en architectuur.
Catral werd in de eeuwen daarna een belangrijk agrarisch punt binnen de regio, mede dankzij de heraanleg en uitbreiding van het irrigatiesysteem onder de christelijke heren. In 1741 kreeg Catral van koning Felipe V zelfs het recht om zich los te maken van Orihuela — een belangrijke stap in de ontwikkeling van Catral als zelfstandige gemeente. Vanaf dat moment begon het dorp zijn eigen administratie te voeren, met een eigen burgemeester en gemeentelijke bevoegdheden.
Religieuze symboliek en de opkomst van kerken
Zoals in zoveel Spaanse dorpen werd het hart van Catral gevormd door de kerk. De Parroquia de los Santos Juanes, een imposante barokke kerk met een monumentale gevel en toren, werd in de 18e eeuw gebouwd en weerspiegelt het belang van het katholicisme in het dagelijks leven van de bewoners. Niet alleen als plek van aanbidding, maar ook als ontmoetingspunt en schuilplaats in tijden van onrust. De kerk is nog steeds het toneel van belangrijke vieringen, zoals de Semana Santa en de feesten ter ere van San Juan Bautista.
De 19e eeuw: epidemieën en wederopbouw
De 19e eeuw bracht voor Catral, net als voor veel andere dorpen in de regio, moeilijke tijden. Epidemieën van cholera en malaria, veroorzaakt door de nabijgelegen moerassen, teisterden de bevolking. Ook droogtes en overstromingen wisselden elkaar af. Toch hield het dorp stand, en werd juist in deze periode hard gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur: nieuwe dijken, beter waterbeheer en een georganiseerdere gemeentelijke administratie.
De komst van de spoorlijn in de late 19e eeuw, met nabijgelegen haltes in Albatera en Callosa de Segura, bracht nieuwe mogelijkheden voor handel en transport. Boeren uit Catral konden hun producten sneller aan de man brengen, en de bevolking groeide langzaam.
De 20e eeuw: modernisering met behoud van karakter
De Spaanse Burgeroorlog liet ook in Catral zijn sporen na. Hoewel het dorp relatief ver verwijderd lag van de grote fronten, werden families verdeeld, gebouwen beschadigd en het dagelijkse leven onderbroken. Na de oorlog keerde de rust terug en begon een trage, maar gestage modernisering. 
In de jaren ’60 en ’70 arriveerde elektriciteit in de landelijke gebieden, werd het drinkwatersysteem uitgebreid, en kwamen er de eerste auto’s in het straatbeeld. Tegelijkertijd begonnen jonge mensen naar de stad te trekken, op zoek naar werk. Catral kromp iets in omvang, maar bleef overeind dankzij zijn sterke gemeenschapszin en economische afhankelijkheid van de landbouw.
De ommekeer: buitenlandse belangstelling
Vanaf het begin van de 21e eeuw veranderde het ritme van Catral opnieuw. Buitenlanders, vooral Britten en Noord-Europeanen, ontdekten de charme van de streek: de rust, het zonovergoten landschap en de betaalbaarheid. Aan de randen van het dorp verrezen urbanisaties met bungalows, villa’s en zwembaden. De economie verschoof deels van pure landbouw naar dienstverlening en bouw, en meertalige bordjes en Engelstalige menu’s deden hun intrede.
Toch bleef het oude hart van Catral kloppen. De traditionele marktdag op zaterdag, de jaarlijkse dorpsfeesten, de dorpskerk en de lokale bakker blijven onverminderd belangrijk. In Catral heeft de modernisering zich niet opgedrongen, maar genesteld — als een nieuwe laag op een eeuwenoud fundament.
De geschiedenis van Catral is er een van doorzettingsvermogen en aanpassing. Van Moorse wortels tot christelijke expansie, van epidemieën tot bloei, van emigratie tot herontdekking door buitenlanders: het is een dorp dat zich telkens opnieuw heeft uitgevonden zonder zijn ziel te verliezen. En dat maakt Catral tot meer dan een stip op de kaart — het is een plek waar het verleden nog in de lucht hangt, en waar het heden zich op een eigen tempo ontrolt.