Een naam met Arabische wortels
Wie Daya Nueva op de kaart zoekt, stuit niet alleen op een geografisch punt in de Vega Baja del Segura, maar op een eeuwenoude laag van geschiedenis die haar wortels heeft in de Arabische tijd. De naam 'Daya' stamt af van het Arabische woord day'a, wat ‘klein landgoed’ of ‘gehucht in vruchtbaar land’ betekent. Dat zegt meteen veel over de oorsprong van deze plek. Het landschap, doorsneden met irrigatiekanalen en bedekt met vruchtbare aarde, maakte het aantrekkelijk voor landbouw – toen al, net als nu.
Hoewel exacte schriftelijke bronnen over het prille ontstaan van Daya Nueva schaars zijn, is het duidelijk dat het dorpje in zijn kern stamt uit de tijd van Al-Andalus. In deze periode ontwikkelde zich een landbouwsysteem dat de regio nog steeds kenmerkt: het gebruik van acequias, kunstmatige irrigatiekanalen die water uit de rivier Segura leidden naar velden en boomgaarden. Kleine nederzettingen zoals Daya Nueva floreerden dankzij dit vernuftige watersysteem.
Van islamitisch land naar christelijke herverdeling
Na de Reconquista — de herovering van het zuiden van Spanje door de christelijke koninkrijken in de 13e eeuw — veranderde het gezicht van de regio. Islamitische boerderijen werden toegewezen aan christelijke edelen en militaire ordes. De Moren mochten aanvankelijk blijven als mudéjares, onderworpen aan nieuwe wetten, maar zouden later massaal worden verdreven.
Daya Nueva maakte in deze eeuwen deel uit van een groter landgoed, vaak in handen van adellijke families die de grond verpachtten aan boeren. De directe band tussen land en
water bleef bepalend: de rivier de Segura was zowel zegen als risico. Overstromingen kwamen voor, maar leverden ook vruchtbare slibgronden op die de landbouw een boost gaven.
Een tweelingdorp: ontstaan uit deling
In de eeuwen daarna ontwikkelden zich in de regio verschillende ‘daya’s’, kleine landbouwnederzettingen die met elkaar verbonden waren, maar uiteindelijk hun eigen weg gingen. Zo ontstond de historische splitsing tussen Daya Vieja (‘Oude Daya’) en Daya Nueva (‘Nieuwe Daya’). Daya Nueva zou voortkomen uit een uitbreiding van de oorspronkelijke nederzetting, vermoedelijk eind 18e of begin 19e eeuw. Door bevolkingsgroei en veranderende eigendomsverhoudingen ontstond er behoefte aan een zelfstandige dorpskern, met een eigen kerk, eigen raad en uiteindelijk eigen gemeentegrenzen.
Die bestuurlijke onafhankelijkheid kwam er in de 20e eeuw, hoewel de banden met de buren nooit helemaal zijn doorgesneden. Tot op de dag van vandaag zijn er families en tradities die overlappen, en ook wordt infrastructuur gedeeld, zoals het irrigatienetwerk en de toegang tot regionale markten.
De 20e eeuw: een eeuw van verandering
In de eerste helft van de 20e eeuw bleef Daya Nueva vooral een agrarische gemeenschap, afhankelijk van de oogst van citrusvruchten, amandelen en olijven. Maar het was ook een 
periode van armoede en migratie. Veel jonge mannen trokken naar steden als Elche en Alicante om werk te zoeken in de industrie, of vertrokken naar Frankrijk of Duitsland tijdens de grote emigratiegolven in de jaren ’50 en ’60.
Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936–1939) bleef het dorp relatief ongeschonden, al was de impact psychologisch voelbaar. Er zijn verhalen over gesplitste families, over stille verzetshaarden, en over priesters die onderdoken. Net als elders in de Vega Baja heerste na de oorlog een periode van isolement, waarin het dorpsleven werd gedomineerd door de kerk, de Guardia Civil en het werk op het land.
Van dorpskern tot internationale enclave
Het echte keerpunt kwam pas in de jaren ’90, toen buitenlanders de regio begonnen te ontdekken. De nabijheid van de stranden van Guardamar en de luchthaven van Alicante maakte Daya Nueva aantrekkelijk voor Noord-Europeanen die droomden van een huis in de zon. Eerst waren het vooral gepensioneerden die zich er vestigden, later kwamen er ook gezinnen en zelfstandigen. Hierdoor veranderde het straatbeeld: Spaans bleef dominant, maar Engelse en Nederlandse klanken vulden de terrassen.
De gemeente omarmde deze verandering zonder haar karakter te verliezen. In plaats van grootschalige urbanisaties, koos men voor gecontroleerde uitbreiding: kleinschalige woonwijken, behoud van het dorpshart, en ruimte voor landbouw. Oude familiebedrijven werden omgevormd tot B&B’s of ecologische boerderijen. Nieuwe cafés verschenen, maar zonder het lawaai van disco’s of grote ketens. Het bleef een dorp waar je de burgemeester nog kent bij naam, en waar de slager je begroet met een knik.
Cultureel erfgoed en gemeenschapszin
Hoewel Daya Nueva geen groot historisch monument kent zoals een kathedraal of burcht, is haar culturele erfgoed geworteld in het alledaagse leven. De kleine kerk op het dorpsplein, gewijd aan San Miguel, is het middelpunt van de jaarlijkse fiestas. De processie met het beeld van de heilige, gedragen door inwoners in traditionele kledij, vormt een hoogtepunt in de feestweek die in augustus plaatsvindt.
De Semana Santa wordt hier nog met toewijding gevierd, compleet met stilteprocessies, trommels, bloemenoffers en jonge dragers die trots hun rol vervullen. Verder zijn er throughout the year lokale markten, paella-wedstrijden en culturele bijeenkomsten die draaien om ontmoeting en gemeenschapszin. Daya Nueva is een dorp dat geschiedenis schrijft in kleinheid – niet met grote veldslagen of paleizen, maar met saamhorigheid, rituelen en verhalen die van generatie op generatie worden doorgegeven.