De rijke geschiedenis van Cocentaina: een reis door de eeuwen heen
Wanneer je door de smalle straatjes van het oude centrum van Cocentaina wandelt, lijkt het alsof de stenen zelf verhalen fluisteren. Verhalen over ridders en graven, over markten en moren, over strijd, geloof en herwonnen vrede. Cocentaina heeft een geschiedenis die diep verankerd ligt in het hart van de provincie Alicante en is door de eeuwen heen uitgegroeid tot een cultureel baken voor de regio El Comtat. Wie hier rondloopt, voelt hoe elke gevel, kerkklok en kasteelmuur nog altijd zindert van het verleden.
Van Iberische nederzetting tot Romeinse invloed
Lang voordat Cocentaina haar huidige naam kreeg, was deze regio al bewoond. De heuvels rond de stad herbergen sporen van Iberische stammen die in deze vruchtbare vallei een veilige thuishaven vonden. Met de komst van de Romeinen in de 2e eeuw voor Christus kreeg het gebied strategisch belang binnen het Romeinse Rijk. Hoewel Cocentaina als stad pas in de middeleeuwen gestalte kreeg, zijn er aanwijzingen voor Romeinse bewoning, zoals restanten van een villa of kleine nederzetting. De ligging aan de handelsroutes maakte het tot een gunstige plek voor landbouw en uitwisseling van goederen.
De Moorse periode: bloei onder islamitisch bestuur
In de 8e eeuw veroverden de Moren het Iberisch Schiereiland en werd Cocentaina onderdeel van het kalifaat van Córdoba. De islamitische aanwezigheid in de regio duurde hier ruim vijf eeuwen en liet een blijvende indruk achter. De oude structuur van de stad, met haar kronkelende stegen, patio’s en witgepleisterde huizen, verraadt nog steeds haar Arabische verleden. 
Onder Moors bestuur ontwikkelde Cocentaina zich tot een welvarende landbouwgemeenschap, mede dankzij de aanleg van geavanceerde irrigatiekanalen en terrassen die het droge land vruchtbaar maakten. Het was een periode van economische groei, kennisuitwisseling en harmonieus samenleven tussen culturen – althans tijdelijk.
De Reconquista en het ontstaan van het graafschap El Comtat
In 1247 werd Cocentaina heroverd door koning Jaime I van Aragón tijdens de Reconquista. Daarmee werd de stad opnieuw christelijk en kwam zij onder het gezag van invloedrijke edellieden. In de 14e eeuw, onder de heerschappij van graaf Roger de Lauria, begon een nieuw hoofdstuk: het graafschap El Comtat werd opgericht, met Cocentaina als administratieve hoofdstad. Dit gaf de stad een centrale rol in de regio op politiek, economisch en religieus vlak.
In deze periode verrezen enkele van de belangrijkste monumenten die vandaag nog te bewonderen zijn, zoals het indrukwekkende Palau Comtal, het gotisch-renaissancistische paleis van de graven. Ook het Castell de Cocentaina en de stadsmuren kregen hun definitieve vorm in deze bloeiperiode. Het stadje groeide uit tot een centrum van macht en cultuur, met invloed die tot ver buiten de comarca reikte.
Religie, inquisitie en spiritualiteit
De late middeleeuwen en renaissance waren tijden van sterke religieuze invloeden. Cocentaina kende een rijke traditie van kloosters, broederschappen en kerken. In de 16e en 17e eeuw speelde de stad een bescheiden maar aanwezige rol in de Spaanse inquisitie. Kloosterordes als die van de clarissen en franciscanen drukten hun stempel op het geestelijke leven van de inwoners. Vele van deze kloostergebouwen zijn bewaard gebleven en vormen vandaag de dag een rustpunt voor bezoekers, waar devotie en architectuur samenkomen.
Handel, ambacht en de opkomst van de Fira de Tots Sants
Naast religie speelde ook handel een cruciale rol in de ontwikkeling van Cocentaina. In 1346 verleende koning Pedro IV de stad het privilege om jaarlijks een markt te houden: de Fira de Tots Sants. Deze jaarmarkt, aanvankelijk gericht op landbouwproducten en veeteelt, groeide uit tot een van de grootste en oudste markten van Spanje. Tot op de dag van vandaag vormt de fira een cultureel en economisch hoogtepunt, met honderden kraampjes, demonstraties van oude ambachten, gastronomie en folkloristische optochten die bezoekers uit het hele land trekken.
Van industriële achterstand naar behoud van erfgoed
In tegenstelling tot nabijgelegen industriesteden zoals Alcoy, nam Cocentaina in de 19e eeuw slechts beperkt deel aan de industriële revolutie. De economie bleef overwegend agrarisch, met de productie van olijven, druiven, amandelen en lokaal textiel. 
Hoewel dit in eerste instantie tot economische stagnatie leidde, bleek het later een zegen: het historische stadscentrum bleef grotendeels intact. Waar elders werd gesloopt en verbouwd, bleef Cocentaina trouw aan haar verleden – iets waar de hedendaagse bezoekers dankbaar van kunnen genieten.
De twintigste eeuw: oorlog, wederopbouw en toeristische herwaardering
De Spaanse Burgeroorlog liet ook in Cocentaina sporen na. Gebouwen raakten beschadigd en gezinnen werden verscheurd. Na de oorlog begon een trage wederopbouw, waarbij behoud van erfgoed prioriteit kreeg boven modernisering. In de tweede helft van de 20e eeuw begon de herwaardering van Cocentaina als historische stad. Culturele routes, restauratieprojecten en toeristische initiatieven brachten nieuw leven in de stad, zonder haar identiteit te verliezen.
Vandaag de dag is Cocentaina een levendige plek waar het verleden en het heden elkaar omarmen. De trots van de lokale bevolking is voelbaar in alles: van het respect waarmee monumenten worden onderhouden tot de hartelijkheid waarmee bezoekers worden ontvangen. Hier is geschiedenis geen relikwie, maar een levend verhaal dat elke dag wordt verteld – in de fira, op het plein, en onder het wakende oog van het kasteel boven de stad.