Een dorp gebouwd op eeuwenoude fundamenten
Planes, een vredig ogend dorp verscholen in de bergen van de comarca El Comtat, heeft door de eeuwen heen een levendige en soms turbulente geschiedenis gekend. De stenen straten, de oude kerk en de resten van het kasteel vertellen verhalen over veroveringen, handel, religie en veerkracht. Wie zich verdiept in de geschiedenis van Planes ontdekt hoe dit kleine dorp een belangrijke rol speelde in het mozaïek van culturen dat de provincie Alicante heeft gevormd.
De vroege sporen: Iberiërs en Romeinen
De oorsprong van Planes gaat terug tot de tijd van de Iberiërs, die zich op deze vruchtbare hellingen vestigden en hun nederzettingen bouwden op strategische punten met uitzicht over de vallei. De ligging bood bescherming en een uitstekende plek voor landbouw en veeteelt. Later namen de Romeinen het gebied over, legden wegen en aquaducten aan en integreerden het dorp in hun netwerk van landbouwdomeinen. Resten van keramiek en funderingen uit deze periodes zijn in en rond Planes gevonden, stille getuigen van een continu bewoond gebied dat floreerde dankzij zijn ligging en vruchtbare gronden.
De Moorse periode: bloei en cultuur
Vanaf de 8e eeuw maakte Planes deel uit van al-Andalus, het Moorse rijk dat een ongekende bloeiperiode kende op het gebied van landbouw, architectuur en wetenschap. De Moren bouwden terrassen en geavanceerde irrigatiesystemen die de velden rond het dorp in groene tuinen veranderden. Planes werd een klein maar welvarend centrum van
landbouw en handwerk, waar moslims samenleefden in harmonie met de omgeving en hun kennis doorgaven aan toekomstige generaties.
In deze tijd ontstond ook het oorspronkelijke kasteel op de heuvel boven het dorp. Het diende als uitkijkpost en bescherming tegen invallen vanuit het noorden en bood de inwoners veiligheid in onrustige tijden. De kronkelige steegjes van het dorp herinneren nog steeds aan het Moorse stratenpatroon, ontworpen om schaduw te bieden en de wind door de straten te leiden.
De Reconquista: een nieuw tijdperk
De 13e eeuw bracht een ingrijpende verandering met zich mee toen koning Jaime I van Aragón de regio heroverde op de Moren tijdens de christelijke Reconquista. Planes werd onderdeel van het koninkrijk Valencia en kwam onder christelijke heerschappij. De moslims mochten aanvankelijk blijven als mudéjares, waarbij ze belasting betaalden en hun religie mochten behouden in ruil voor loyaliteit aan de kroon.
In deze periode werd het kasteel versterkt en uitgebreid en begon de bouw van de huidige kerk op de fundamenten van een voormalige moskee. De christelijke kolonisten die zich vestigden, introduceerden nieuwe gewoonten, en de feesten en tradities die vandaag nog gevierd worden, vinden vaak hun oorsprong in deze tijd.
De verdrijving van de Moriscos: leegloop en herbevolking
Het begin van de 17e eeuw betekende opnieuw een schok voor Planes. Koning Filips III vaardigde in 1609 het edict uit dat alle Moriscos — de afstammelingen van de moslims die 
zich na de Reconquista hadden bekeerd tot het christendom — het land moesten verlaten. Dit leidde tot een dramatische ontvolking van Planes: huizen werden verlaten, akkers bleven onbewerkt en het dorp raakte in verval.
In de jaren daarna probeerde de kroon de schade te herstellen door christelijke kolonisten uit andere delen van Spanje — vooral Aragón en Catalonië — aan te moedigen zich hier te vestigen. Langzaam maar zeker herstelde het dorp zich, al zou het nooit meer de bloei bereiken die het tijdens de Moorse periode kende.
De 18e en 19e eeuw: stabiliteit en traditie
In de 18e eeuw keerde de rust terug. De bevolking stabiliseerde zich en Planes hervond zijn ritme als landbouwdorp. De inwoners verbouwden graan, amandelen, olijven en wijn, en onderhielden de eeuwenoude terrassen en irrigatiekanalen. De kerk werd in deze tijd verder uitgebreid en verfraaid, en de processies en festiviteiten die vandaag nog plaatsvinden, kregen hun vaste vorm.
De 19e eeuw bracht nieuwe uitdagingen, zoals de Carlistenoorlogen en economische moeilijkheden, maar Planes bleef veerkrachtig. De inwoners hielden vast aan hun tradities, hun feesten en hun geloof, en vonden manieren om zich aan te passen aan de veranderende tijden zonder hun identiteit te verliezen.
De 20e eeuw: leegloop en wedergeboorte
De 20e eeuw begon met een nieuwe leegloop, ditmaal veroorzaakt door industrialisatie en de opkomst van toerisme aan de kust. Veel jongeren trokken weg naar steden zoals Alcoy
en Alicante, op zoek naar werk en een modernere levensstijl. Het dorp vergrijsde en sommige huizen en akkers raakten in verval.
Vanaf de jaren zeventig en tachtig keerden de kansen langzaam. Buitenlanders ontdekten de charme van Planes en kochten en renoveerden huizen, waardoor het dorp nieuw leven ingeblazen werd. Tegenwoordig is Planes een plek waar verleden en heden hand in hand gaan, met een mix van oorspronkelijke bewoners en nieuwe inwoners die samen de tradities en het erfgoed van het dorp koesteren.
Een levende geschiedenis
Vandaag de dag leeft de geschiedenis van Planes voort in de stenen muren, de feesten, en de verhalen die van generatie op generatie worden doorgegeven. De jaarlijkse Fiestas de San Roque brengen het hele dorp samen op het plein, net zoals eeuwen geleden. De ruïnes van het kasteel kijken nog steeds uit over het dorp, als een stille wachter over alles wat geweest is en nog komt.
Wie Planes bezoekt, voelt onmiddellijk dat dit niet zomaar een dorp is, maar een plek met een ziel — gevormd door de eeuwen heen, gehard door tegenslag en altijd weer herrezen dankzij de veerkracht en toewijding van haar inwoners.