Het verborgen palet van Jávea – tussen steegjes, erfgoed en ruige rotspaden
Wie Jávea kent van haar stranden, kent slechts het eerste hoofdstuk van een veel rijker verhaal. Achter het glinsterende water van de baai ligt een stad die zich niet in één blik laat vangen. Het is een plek waar geschiedenis fluistert door steegjes van zandkleurig marés-steen, waar uitzichtpunten je het gevoel geven op de rand van de wereld te staan en waar de natuur een decor vormt dat uitnodigt tot beweging, verwondering en ontdekking. Jávea is geen folder, Jávea is een ervaring – een mozaïek van cultuur, erfgoed, gastronomie en avontuur.
De oude stad: Xàbia Històrica
Begin je ontdekkingstocht waar alles ooit begon: in het oude centrum. Ver weg van het kabbelende kustleven ligt hier een netwerk van smalle straatjes en pleinen, overkoepeld door statige gevels en smeedijzeren balkons. Dit is het oorspronkelijke hart van Jávea – Xàbia Històrica – waar je door eeuwenoude poorten loopt, onder gotische bogen door, richting de imposante Iglesia de San Bartolomé. Deze versterkte kerk uit de 14e en 15e eeuw doet denken aan een vesting, met dikke muren en kantelen, als stille getuige van een tijd waarin piraten uit Noord-Afrika deze kust onveilig maakten.
Slenter verder naar de Mercado Municipal, waar lokale producten zich ophopen in kleurrijke stapels – sinaasappels, gedroogde worsten, Manchego en vis die amper de zee heeft verlaten. Je proeft hier niet alleen wat Jávea maakt, je proeft wat Jávea is.
De haven en het vissersleven
Daal af naar de kust en je belandt in Duanes de la Mar, het havenkwartier. Hier huist nog altijd het vissersbloed van de stad. Vroeg in de ochtend zie je de boten binnenvaren, gevolgd door de dagelijkse visafslag. Aan de boulevard heerst bedrijvigheid, maar van een ander soort dan op het toeristische Arenal. Hier liggen traditionele restaurants en tapasbars die zich niet laten leiden door modegrillen. Bestel er een caldero, een stoofpot van rijst en vis, of kies voor gegrilde sardines met enkel wat citroen.
Niet te missen is de Iglesia de Nuestra Señora de Loreto, een moderne kerk uit de jaren zestig die qua architectuur het midden houdt tussen een walvis en een schip. Haar binnenruimte is sereen, sober en imposant – een stille ode aan het zeeleven.
Miradores: de twaalf ogen van Jávea
Wat Jávea werkelijk uniek maakt, is haar geografische vorm: een stad die zich uitstrekt langs een grillige kustlijn van kapen, kliffen en baaien. Verspreid over deze kust liggen twaalf uitkijkpunten – miradores – elk met hun eigen karakter en verhaal.
De bekendste is Cap de Sant Antoni, een adembenemend hoogplateau boven de haven. Op heldere dagen kun je hier Ibiza zien liggen, als een vage schim aan de horizon. De vuurtoren op de kaap, tegenwoordig gesloten voor publiek, is een stille wachter over de Middellandse Zee.
Verder naar het zuiden vind je Cap Prim, Cap Negre en Cap de la Nau, waar ruwe kalkstenen kliffen loodrecht de zee in duiken. Elk uitzichtpunt is voorzien van wandelpaden en borden met uitleg over flora, fauna en geologie – een uitnodiging tot bewuste contemplatie.
Actieve ontdekkingen: wandelen, klimmen, peddelen
Voor wie graag voeten zet in plaats van op een terras te zitten, is Jávea een paradijs met eindeloze mogelijkheden.
De route naar Cala Sardinera via Cap Prim is zonder twijfel een van de mooiste wandelingen. Je start bij het Mirador de la Cruz del Portitxol, waar dennenbomen het pad flankeren en de geur van tijm en rozemarijn zich mengt met zilte lucht. De route daalt af naar een verborgen baai, met onderweg zicht op het eilandje Illa del Portitxol.
Voor meer uitdaging lonkt de beklimming van de Montgó, de indrukwekkende berg die als een stenen olifant de noordelijke horizon van Jávea bepaalt. De route vanaf Ermita del Popul naar de top is pittig, maar op 753 meter hoogte wacht een weids panorama over de kustlijn, de vallei en het binnenland van de Marina Alta.
Avonturiers die zich liever op het water begeven, kunnen terecht bij de vele verhuurbedrijven die kajaks en paddleboards aanbieden. De kliffen rondom Cala Granadella en Cala
Portitxol lenen zich perfect voor tochten langs grotten, natuurlijke bogen en verborgen inhammen.
Ook duikers komen aan hun trekken, met onderwatergrotten zoals Cova Tallada, gelegen net buiten Jávea richting Dénia, waar zonlicht door spleten in de rotsen speelt en vissen zich verzamelen tussen schaduwen en lichtbanen.
Musea en cultuur
Jávea herbergt ook subtiele culturele schatten. Het Museu Soler Blasco, gevestigd in een herenhuis uit de 17e eeuw, vertelt het verhaal van de stad aan de hand van archeologische vondsten, historische voorwerpen en schilderijen. Bijzonder is de collectie die verband houdt met de Iberische nederzettingen in de omgeving – een wereld die lang vóór de Romeinen al bloeide.
Liefhebbers van kunst en ambacht kunnen hun hart ophalen bij lokale galeries en ateliers, vooral in de oude stad. Tijdens de zomermaanden zijn er regelmatig kunstmarkten en ambachtsfairs, waar keramiek, textiel en schilderkunst van regionale makers worden aangeboden.
Evenementen en festiviteiten
Tot slot mag het feestelijke karakter van Jávea niet onvermeld blijven. De stad kent een rijk aanbod aan evenementen die het leven vieren met vuurwerk, muziek en traditie. De 
Fogueres de Sant Joan in juni is de bekendste: een week van optochten, straatfeesten en uiteindelijk de symbolische verbranding van kunstige houten beelden.
In september eren de inwoners La Mare de Déu de Loreto met processies op zee, waarbij versierde boten een mariabeeld begeleiden over het water. Het is een magisch gezicht – religieus erfgoed en maritieme cultuur smelten hier samen tot een betoverend ritueel.
Jávea is meer dan zon en strand. Het is een levend boek vol verhalen, diepte en schoonheid – klaar om gelezen, beleefd en bewonderd te worden. Of je nu komt voor de rust van een uitkijkpunt, de energie van een feest, de smaak van een verse garnalenstoofpot of het kraken van stenen onder je wandelschoenen: Jávea opent haar armen voor wie durft te kijken. En wie dat eenmaal doet, die keert zelden terug zonder heimwee.