Een naam die teruggaat naar Al-Andalus
De naam Beniarbeig verraadt haar oorsprong direct: het is een erfenis van de Arabische periode waarin Al-Andalus floreerde. “Beni” betekent “zonen van”, en “Arbeig” zou verwijzen naar een voornaam of stamhoofd uit die tijd. Daarmee hoort Beniarbeig tot het rijtje van dorpen in de provincie Alicante waarvan de wortels zich diep in de Moorse tijd ingraven. Het was een plaats waar irrigatiekanalen werden gegraven, amandelbomen bloeiden in de lentezon, en waar de rivier Girona niet alleen een grens vormde, maar ook leven gaf.
Tijdens deze periode, ergens tussen de 8e en de 13e eeuw, was Beniarbeig een nederzetting van betekenis voor de lokale landbouw. De vruchtbare grond aan de rivieroevers maakte het dorp tot een klein maar efficiënt centrum van productie – met dadels, granaatappels, citrusvruchten en olijven als de stille getuigen van een ingenieus bewateringssysteem dat voor die tijd bijzonder geavanceerd was. Deze irrigatiesystemen, acequias genoemd, vormden het hart van het dorpsleven.
De Reconquista en christelijke herinrichting
Met de christelijke herovering in de dertiende eeuw veranderde het leven in Beniarbeig ingrijpend. De islamitische boeren werden deels verdreven, deels ondergeschikt gemaakt aan de nieuwe heersers die onder de Kroon van Aragón vielen. Land werd herverdeeld, boerderijen kregen nieuwe eigenaars, en de dorpsstructuur onderging subtiele maar diepgaande transformaties. Toch bleven veel elementen uit de Moorse tijd bestaan – van irrigatie tot architectuur.
In de eeuwen daarna werd Beniarbeig deel van het feodale systeem dat typerend was voor de regio. Het viel onder het gezag van adellijke families en lokale heren, vaak met banden aan Dénia of Xàbia. Het leven verliep er traag, cyclisch en sterk afhankelijk van de seizoenen. Oorlogen, zoals de Spaanse Successieoorlog of latere interne conflicten, bereikten het dorp slechts indirect – als echo’s van machtsspelletjes die zich elders afspeelden.
Een dorp aan de rivier: zegen en gevaar
De rivier Girona bracht niet alleen welvaart, maar ook zorgen. In de negentiende en twintigste eeuw kampte Beniarbeig meermaals met overstromingen, waarbij huizen en velden onder water kwamen te staan. Vooral tijdens de gota fría – een meteorologisch fenomeen dat in het najaar voor plotselinge, heftige regenval zorgt – liep het dorp gevaar. Getuigen vertellen hoe de rivier onstuimig en bruin van de modder dwars door het dorpscentrum raasde, en bewoners in allerijl hun bezittingen probeerden te redden.
Toch vormde deze dynamiek met het water ook de identiteit van het dorp: een gemeenschap die weet dat het op de rand leeft – tussen rust en onvoorspelbaarheid, tussen vruchtbaarheid en dreiging. Dit bewustzijn leidde tot een sterk gemeenschapsgevoel, waarin solidariteit en nuchterheid diepgeworteld zijn geraakt.
De twintigste eeuw: van landbouwdorp tot rustige enclave
Tot ver in de twintigste eeuw leefde Beniarbeig van de landbouw. Citrusfruit, amandelen, olijven en groente vormden de levenslijn van het dorp. Families werkten gezamenlijk op het land, kinderen hielpen bij de oogst en het dorpsleven draaide om de ritmes van de natuur. Machines kwamen pas laat naar het dorp, net als gemotoriseerd vervoer. De weg naar Dénia was jarenlang onverhard – een kronkelend lint door het landschap.
De jaren zestig en zeventig brachten, zoals in zoveel delen van Spanje, een ingrijpende verandering. Veel jonge inwoners trokken naar de stad of emigreerden naar Duitsland, Zwitserland of Frankrijk. Anderen keerden later terug met gespaard geld en lieten modernere woningen bouwen. Het oorspronkelijke dorpscentrum raakte deels in verval, maar behield zijn charme: smalle straatjes, witte muren, en de geur van jasmijn in de zomeravonden.
Een nieuw hoofdstuk: internationale interesse
Sinds de jaren negentig is Beniarbeig langzaam maar zeker een andere kant op gegaan. Niet langer was het een dorp dat enkel van zichzelf leefde – het werd ook ontdekt door buitenlanders, voornamelijk uit Noord-Europa, die zich aangetrokken voelden tot de rust, de ligging, en de nabijheid van Dénia. De gemeentelijke voorzieningen groeiden mee: er kwam een nieuwe bibliotheek, een modern cultureel centrum, sportvelden, en verbeterde infrastructuur.
Toch bleef de historische kern overeind. De kerk van San Juan Bautista, gebouwd op de fundamenten van een veel oudere kapel, is nog altijd het kloppend hart van het dorp. Elk jaar in juni weerklinken de klokken ter ere van de beschermheilige, en vult het dorpsplein zich met optochten, vuurwerk en muziek – een levende herinnering aan een verleden dat nooit helemaal verdwenen is.
Beniarbeig vandaag: rust met een geheugen
Wie vandaag door Beniarbeig wandelt, ziet meer dan witte muren en sinaasappelbomen. Je voelt de eeuwen onder de voeten, de verhalen die nog steeds tussen de huizen hangen. De rust van het dorp is geen leegte, maar een stilte vol herinnering. Van Moorse wortels tot moderne voorzieningen, van rivierdrama’s tot dorpsfeesten – Beniarbeig leeft op het kruispunt van traditie en tijd. En misschien is dat wel zijn grootste kracht.