Het verhaal van Monforte del Cid: eeuwen van strijd, geloof en druiven
In het hart van de provincie Alicante, iets ten westen van Elche, ligt een plek waar de geschiedenis voelbaar is in de stenen van de huizen, de kronkelende straatjes van het oude centrum en in de namen die al generaties lang voortleven. Monforte del Cid is een kleine gemeente, maar haar verleden is allesbehalve klein. Wat vandaag de dag een rustige woonplaats lijkt, was ooit een plaats van strategisch belang, religieuze hartstocht en economische schommelingen. De geschiedenis van Monforte is een aaneenschakeling van episoden waarin de regio steeds weer haar karakter moest heruitvinden.
Van Romeinen tot Moren: strategische ligging
De eerste sporen van bewoning in het gebied gaan ver terug, tot de Iberische en Romeinse tijd. De ligging – aan de voet van een bergketen en vlak bij de oude Via Augusta – maakte het gebied aantrekkelijk voor nederzettingen. Hoewel de naam Monforte pas veel later opduikt, is het aannemelijk dat er in deze contreien al vroeg een Romeinse aanwezigheid was, onder meer door de nabijheid van wat we nu Elche en Alicante noemen.
Tijdens de Moorse overheersing veranderde het gebied in een agrarisch centrum met een verfijnd irrigatiesysteem. Veel van de huidige percelen en landbouwstructuren vinden hun oorsprong in deze periode.
Het waren echter de eeuwen na de herovering die Monforte echt op de kaart zetten. In 1246 kwam het gebied onder controle van de Castiliaanse koning Alfonso X, maar niet zonder conflict: de grens met het koninkrijk Aragón liep letterlijk door het hart van wat nu de provincie Alicante is, en Monforte bevond zich midden in die geopolitieke breuklijn. In 1328 werd de plaats officieel heropgericht onder de naam Nompot, wat later – in een elegante poging tot herwaardering – werd veranderd in Monforte.
Nieuwe naam, nieuwe rol in de regio
De naam Monforte – letterlijk "sterke berg" – doet niet alleen denken aan de topografische ligging, maar ook aan de wilskracht van haar bewoners. De stad groeide langzaam uit tot een bastion van katholieke trouw in een tijd waarin de Spaanse kroon probeerde haar macht te consolideren. In de 18e eeuw kreeg de plaats de toevoeging "del Cid" om verwarring met andere Monfortes in Spanje te voorkomen, en als eerbetoon aan de legendarische ridder El Cid, al is het maar symbolisch: er is geen bewijs dat hij ooit voet zette op deze plek, maar zijn mythische status verleende de naam extra glans.
Religie als hartslag van het dorp
Zoals in veel Spaanse dorpen speelde ook in Monforte del Cid de katholieke kerk een bepalende rol in het dagelijkse leven. Maar hier was er iets bijzonders: de nabijgelegen nederzetting Orito werd een belangrijk bedevaartsoord.
De verering van San Pascual Baylón, een bescheiden franciscaner lekenbroeder uit de 16e eeuw die wonderen zou hebben verricht, trok jaarlijks duizenden pelgrims naar de regio. Zijn heiligdom in Orito werd het spirituele hart van de gemeente, en gaf Monforte een plek op de religieuze kaart van Spanje.
De kerk van Nuestra Señora de las Nieves, gebouwd in de 17e eeuw, is nog steeds het centrum van religieuze vieringen en lokale tradities. De klokkentoren torent als een wachter boven het dorp uit en slaat nog altijd de uren voor een gemeenschap die haar geschiedenis koestert. In de Semana Santa worden de smalle straatjes gevuld met processies, gedragen op de klanken van trommels en stille devotie, en is Monforte even het toneel van een tijdloos ritueel.
Druiven als bron van welvaart
De 19e eeuw bracht economische uitdagingen. Net als in veel binnenlandse dorpen van Spanje liep de bevolking terug en sloeg de armoede toe. Toch vonden de inwoners telkens weer manieren om te overleven – of zelfs te floreren.
Een van de belangrijkste wendingen in de recente geschiedenis van Monforte was de opkomst van de tafeldruifcultuur. Dankzij het gunstige klimaat en de rijke bodem ontwikkelde zich hier een bloeiende landbouwsector. De druiven van Monforte del Cid, en in het bijzonder de pitloze Aledo-variëteit, worden sinds eind 19e eeuw tot ver buiten de regio geëxporteerd.
Die druiven maakten van Monforte niet alleen een belangrijk agrarisch centrum, maar ook een plaats van seizoenswerk. Velen uit naburige dorpen – en later ook migranten uit Noord-Afrika en Oost-Europa – kwamen naar Monforte om te werken in de druiventeelt. Zo veranderde het dorp opnieuw, ditmaal sociaal: de monocultuur bracht rijkdom, maar ook uitdagingen op het gebied van integratie en arbeidsomstandigheden. Toch bleef de druif symbool staan voor trots en doorzettingsvermogen, en nog steeds vieren de inwoners jaarlijks het druivenfeest om hun verbondenheid met het land te eren.
Een plaats die zichzelf blijft heruitvinden
In de afgelopen decennia is Monforte del Cid blijven veranderen, zonder haar verleden te verloochenen. Nieuwe urbanisaties, zoals Alenda Golf, hebben internationale bewoners aangetrokken, maar het centrum van het dorp – met zijn witgekalkte huizen, smalle steegjes en eeuwenoude plaveisels – ademt nog steeds de sfeer van vroeger.
De geschiedenis leeft hier niet in musea of monumenten, maar in de manier waarop mensen met elkaar omgaan, de dorpsfeesten vieren en hun identiteit doorgeven aan de volgende generatie. Monforte is een plaats waar verleden en heden elkaar niet verdringen, maar aanvullen. Waar elke klank van de kerkklok, elke korf druiven en elk verhaal dat bij een café op het plein verteld wordt, een echo is van iets groters. Niet spectaculair of groots, maar juist daarom zo menselijk, zo tastbaar – en zo onvergetelijk.