Benilloba door de eeuwen heen
Wie vandaag door de geplaveide straatjes van Benilloba wandelt, voelt al snel dat hier een lange en boeiende geschiedenis ligt opgeslagen. De muren van de huizen, de pleinen, de kerk en de oude molen fluisteren verhalen over eeuwen van strijd, overleven en bloei. Dit kleine bergdorp in de provincie Alicante heeft een verleden dat diep verweven is met de grote geschiedenis van de regio en laat zien hoe een gemeenschap zich keer op keer wist aan te passen aan de veranderende tijden.
De vroegste bewoners: Iberiërs en Romeinen
Hoewel Benilloba voor het eerst in documenten opduikt in de middeleeuwen, gaat de menselijke aanwezigheid in dit gebied veel verder terug. Archeologische vondsten wijzen op nederzettingen uit de tijd van de Iberiërs. De vruchtbare vallei en de beschutte ligging tussen de bergen maakten deze plek ideaal voor landbouw en veeteelt. Later vestigden de Romeinen zich in de regio, bouwden wegen en brachten hun landbouwmethoden mee. Resten van Romeinse keramiek en fundamenten zijn nog teruggevonden in de omgeving en getuigen van een bescheiden maar continue bewoning.
De Moorse periode: groei en vernieuwing
De geschiedenis van Benilloba krijgt echt vorm in de 8e eeuw, wanneer de Moren het gebied veroveren en een nieuwe cultuur en architectuur introduceren. Onder de heerschappij van al-Andalus werd het dorp uitgebouwd tot een kleine maar welvarende gemeenschap. De Moren legden terrassen en irrigatiekanalen aan en vestigden een watermolen — de
latere Molí de Benilloba — die eeuwenlang een centrale rol zou spelen in het dorpseconomisch leven. De typische Moorse straatjesstructuur, met smalle, kronkelige stegen en witgekalkte huizen, ontstond in deze tijd en is vandaag nog steeds zichtbaar.
Benilloba was in deze periode onderdeel van een netwerk van dorpen die samen de landbouwproductie van de vallei verzorgden. De bevolking bestond voornamelijk uit moslims, die leefden van wat het land en de rivier hen boden en die een rijke traditie van ambacht en landbouw ontwikkelden.
De Reconquista: een nieuwe orde
In de 13e eeuw veranderde alles toen koning Jaime I van Aragón het gebied heroverde op de Moren tijdens de christelijke Reconquista. Benilloba kwam onder christelijk bestuur te staan en werd ingelijfd bij het koninkrijk Valencia. De moslims mochten aanvankelijk blijven wonen als mudéjares en betaalden belasting in ruil voor bescherming en het recht hun geloof te behouden.
Gedurende deze overgangsperiode bleef het dorp functioneren, zij het onder nieuwe voorwaarden en met een christelijke elite die toezicht hield op het land en de waterrechten. Er werden nieuwe gebruiken en feesten geïntroduceerd, en op de plaats van een voormalige islamitische gebedsruimte begon men met de bouw van de kerk die later werd gewijd aan Santiago Apóstol.
De verdrijving van de Moriscos: een diepe wond
De grootste breuk kwam in het begin van de 17e eeuw, toen koning Filips III besloot om alle Moriscos — nakomelingen van de moslims die zich na de Reconquista tot het christendom hadden bekeerd — uit Spanje te verdrijven. Ook Benilloba werd zwaar getroffen: bijna de hele bevolking werd in 1609 gedwongen te vertrekken, waardoor het dorp praktisch ontvolkt raakte. De akkers lagen braak en de huizen stonden leeg. Het was een periode van stilte en verval waarin het dorp aan de rand van de vergetelheid stond.
Herbevolking en wederopbouw
In de jaren na de verdrijving probeerde de kroon nieuwe bewoners aan te trekken om het dorp weer tot leven te wekken. Kolonisten uit Aragón en Catalonië werden aangemoedigd zich hier te vestigen. Zij brachten hun eigen dialecten, gewoonten en landbouwkennis mee en bliezen Benilloba nieuw leven in. De terrassen werden hersteld, de molen begon weer te draaien en langzamerhand keerde het dorpsleven terug. De tradities die deze kolonisten meebrachten, vermengden zich met de overgebleven gebruiken uit de Moorse tijd en vormden de basis van de culturele identiteit van Benilloba zoals die vandaag nog te voelen is.
De 18e en 19e eeuw: groei en stabiliteit
De 18e eeuw bracht een periode van groei en stabiliteit. De kerk werd verder uitgebreid en verfraaid en het dorp floreerde als landbouwgemeenschap. De Molí de Benilloba speelde een sleutelrol in de economie: deze watermolen maalden het graan voor de hele vallei en was ook een ontmoetingsplek voor handel en verhalen. Ook werd er in deze periode
gewerkt aan verbeteringen van de infrastructuur en aan de aanleg van nieuwe terrassen en irrigatiekanalen om het land productiever te maken.
In de 19e eeuw zorgden politieke onrust en de Carlistenoorlogen weliswaar voor onzekerheid, maar Benilloba bleef dankzij zijn afgelegen ligging grotendeels gespaard van directe gevechten. De inwoners bleven trouw aan hun land en hielden vast aan hun feesten, hun geloof en hun gemeenschapszin.
De 20e eeuw: uitdagingen en nieuwe kansen
De 20e eeuw bracht nieuwe uitdagingen met zich mee. Zoals in veel dorpen in de binnenlanden van Alicante verlieten veel jongeren het dorp om werk te zoeken in de steden of aan de kust. De bevolking kromp, sommige huizen raakten in verval en het dorpsleven leek langzaam te verdwijnen. Toch bleef een kern van bewoners trouw aan Benilloba en hielden zij de tradities en festiviteiten levend.
Vanaf de jaren zeventig en tachtig ontdekten buitenlanders en stedelingen de charme van het dorp, met zijn rustige ritme en authentieke sfeer. Zij kochten en renoveerden oude huizen en brachten nieuw elan in de gemeenschap. Vandaag de dag is Benilloba een levendig dorp dat trots is op zijn geschiedenis en die deelt met bezoekers en nieuwe bewoners die op zoek zijn naar een stukje echt Spanje.
Een levende geschiedenis
De geschiedenis van Benilloba leeft voort in de stenen muren van de huizen, in de klanken van de kerkklokken en in de verhalen die nog steeds verteld worden op het dorpsplein. Elk jaar tijdens de Fiestas de San Joaquín komen verleden en heden samen, wanneer inwoners en bezoekers samen dansen en zingen zoals hun voorouders dat al eeuwenlang deden. Het verleden van Benilloba is niet slechts een herinnering, maar een bron van trots en identiteit, die voelbaar is in alles wat dit bijzondere dorp te bieden heeft.