De geschiedenis van Finestrat: een dorp dat leunt op steen en herinnering
Hoog tegen de bergflank, met uitzicht op de Middellandse Zee in de verte, ligt het oude hart van Finestrat. De geplaveide straatjes kronkelen als een levend patroon rond de heuveltop waarop de dorpskerk en de resten van een Moors fort nog steeds het landschap markeren. Dit is geen plaats die met tromgeroffel de geschiedenis is binnengetreden. Finestrat heeft zich niet in goud laten schrijven, maar in klei, kalk en hard werk. Het is een dorp dat langzaam gevormd werd, laag voor laag, met het geduld van generaties en het ritme van seizoenen.
Moorse oorsprong tussen berg en zee
De wortels van Finestrat reiken terug tot de tijd van al-Andalus, toen de Moren hun irrigatiesystemen en architectuur over de Levantese heuvels verspreidden. Finestrat was in die periode een klein, strategisch gelegen dorp, dat diende als uitkijkpost tussen het achterland en de zee. Van hieruit kon men de kustlijn in de gaten houden — en mogelijk ook beschermen tegen dreiging van piraten of rivaliserende stammen. De naam "Finestrat" zou kunnen zijn afgeleid van het Latijnse "finis terrae", oftewel "het einde van het land", wat passend is voor een dorp op de rand van berg en horizon.
In de smalle steegjes en restanten van de oude muur voel je de echo van deze tijd. Hier werd niet in paleizen geleefd, maar in sobere huizen met dikke muren, kleine ramen en beschutte binnenplaatsen. Het huidige straatpatroon van het centrum — met bochtige stegen, trapstraatjes en pleintjes — is nog steeds grotendeels middeleeuws en verraadt een 
verleden waarin beschutting belangrijker was dan bereikbaarheid.
De christelijke herovering en nieuwe identiteit
Na de herovering van het gebied door de troepen van koning Jaime I van Aragón in de 13e eeuw, veranderde Finestrat geleidelijk van karakter. De Moorse bevolking werd deels verdreven of opgenomen in het nieuwe feodale systeem, en christelijke kolonisten uit het noorden van het koninkrijk Valencia vestigden zich in het gebied. De Arabische alquería werd een christelijk dorp, waar landbouw, veeteelt en ambacht het dagelijks leven bepaalden.
In de eeuwen die volgden bleef Finestrat een klein, maar hecht agrarisch centrum. Er werd graan verbouwd op de terrassen, druiven geoogst voor de lokale wijn, en olijven geperst tot olie. De Puig Campana torende als een zwijgende god boven het leven uit — een vaste referentie voor de inwoners, zowel geografisch als mythisch.
Legenden en dorpsverhalen
Zoals elk oud dorp heeft ook Finestrat zijn verhalen. Het bekendste is dat van de Puig Campana, de markante berg met de opvallende inkeping in zijn top. Volgens de lokale legende sloeg de reus Roldán, een ridder uit het leger van Karel de Grote, met zijn zwaard een stuk uit de berg om de zon langer te laten schijnen op zijn stervende geliefde. Dat 
ontbrekende stuk berg zou zijn neergekomen in de zee, en vormt volgens de overlevering het eiland voor de kust van Benidorm: het Islote de Benidorm.
Of het waar is, doet er eigenlijk niet toe. Het verhaal is al eeuwenlang onderdeel van de lokale identiteit, overgeleverd in cafés, klaslokalen en op dorpspleinen. Want in Finestrat leeft geschiedenis niet alleen in boeken, maar in herinneringen, tradities en gesprekken tussen buren.
Van isolatie naar ontsluiting
Tot diep in de 20e eeuw bleef Finestrat een grotendeels geïsoleerd dorp. De kronkelweg naar het kustgebied was lang slecht begaanbaar, en het leven verliep in het ritme van de akker, de klok van de kerk en de jaarmarkt op het dorpsplein. Toch veranderde dat in hoog tempo vanaf de jaren ’60 en ’70, toen de kuststrook van de provincie Alicante in een stroomversnelling van toerisme belandde. Benidorm groeide explosief, en ook de kuststrook van Finestrat — La Cala — werd langzaam maar zeker ontwikkeld.
Finestrat werd daarmee een gemeente met twee gezichten: het traditionele bergdorp én de moderne kustplaats. Waar boven nog koffie wordt gedronken op een terras met zicht op druivenranken, staan beneden de supermarkten, winkelcentra en vakantieappartementen. Beide werelden bestaan naast elkaar — soms schurend, vaak complementair.
Een verleden dat blijft ademen 
Vandaag is Finestrat een plaats waar het verleden zichtbaar blijft — niet in musea, maar in muren, verhalen en tradities. De klokkentoren van de kerk, het uitzicht vanaf het plein, de oude wasplaats onderaan het dorp: ze zijn er nog. Niet als bezienswaardigheid, maar als deel van het dagelijks leven. Op feestdagen komen de inwoners nog steeds samen in processies, optochten en dorpsdiners. De festes patronals, met hun mengeling van religieus eerbetoon en seculier plezier, brengen generaties bij elkaar op dezelfde pleinen als honderden jaren geleden.
Finestrat is een dorp dat, ondanks de groei en modernisering, vasthoudt aan zijn karakter. Niet omdat het in de weg staat, maar omdat het houvast biedt. De stenen mogen oud zijn, de ziel is levend — gevormd door eeuwen van eenvoud, verbondenheid en de stille nabijheid van de berg.