Wanneer men denkt aan Santa Pola, komt al snel het beeld op van vissersboten, palmbomen en zonovergoten stranden. Maar wie even verder kijkt dan de jachthaven en het centrum, ontdekt een natuurrijk landschap vol contrasten en leven. Hier, aan de zuidelijke kust van de provincie Alicante, ontvouwt zich een bijzonder ecosysteem waarin zoutvlaktes, dennenbossen, duinen en kliffen elkaar afwisselen. De natuur rondom Santa Pola is niet alleen divers, maar ook verrassend goed bewaard gebleven. Het vormt een stille tegenhanger van de levendige kustlijn en biedt ruimte aan talloze vogelsoorten, zoogdieren, reptielen, planten en bomen die zich hier thuisvoelen.
El Parque Natural de las Salinas de Santa Pola
Het kloppend hart van de natuurlijke pracht van Santa Pola wordt gevormd door het Parque Natural de las Salinas de Santa Pola. Deze uitgestrekte zoutlagunes, gelegen ten westen van de stad en langs de kust richting Guardamar, beslaan meer dan 2.400 hectare en maken deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk. Ooit waren dit puur functionele zoutwinningsvelden, aangelegd om zout te produceren voor de visserij en export, maar vandaag de dag zijn ze een belangrijk toevluchtsoord voor flora en fauna – en een lust voor het oog van natuurliefhebbers.
De glinsterende vlaktes met hun ondiepe plassen lijken op het eerste gezicht een onherbergzaam landschap, maar niets is minder waar. Dit moerasgebied is van levensbelang voor duizenden trekvogels die hier rusten en broeden. De beroemdste bewoners zijn zonder twijfel de flamingo’s. Van het vroege voorjaar tot in de herfst vormen ze roze wolken op pootjes in het water, sierlijk scharrelend tussen de zoutkristallen. Hun elegante aanwezigheid contrasteert prachtig met het wit van het zout en het blauw van de lucht.
Naast flamingo’s vinden we hier ook steltkluten, kluten, aalscholvers, lepelaars en verschillende soorten reigers. In de winter doen zelfs vogels uit Noord-Europa de zoutvlakten aan om te overwinteren. De constante toevoer van zout en brak water uit zee zorgt ervoor dat het gebied rijk is aan kleine schaaldieren, visjes en algen – een waar buffet voor de vogels.
Wandel- en fietspaden leiden bezoekers langs observatiehutten en uitkijkpunten. Hier kun je in alle rust de natuur observeren zonder deze te verstoren. Vooral tijdens zonsondergang, wanneer het licht over de vlaktes strijkt en de flamingo’s roze oplichten als dansende penseelstreken, ervaart men hier een vorm van serene schoonheid die zeldzaam is aan de drukke Costa Blanca.
Sierra y Cabo de Santa Pola
Ten zuiden van het stadscentrum rijst een andere natuurlijke wereld op: de Sierra de Santa Pola, een oude, laaggelegen kalkstenen bergkam die ooit een eiland was. Deze heuvelrug loopt uit in het Cabo de Santa Pola, de kaap waarop een oude vuurtoren staat die over de zee waakt. De Sierra is begroeid met mediterraan struikgewas, pijnbomen en wilde kruiden, en wordt doorsneden door paden en zandwegen die uitnodigen tot wandelingen en mountainbiketochten.
Hier vinden we een robuuster, droger ecosysteem. De lucht geurt naar rozemarijn en tijm, vooral in het voorjaar wanneer alles in bloei staat. De bodem is stenig en kalkrijk, maar dat weerhoudt planten zoals de kermeseik, mastiekstruik en wilde lavendel er niet van om zich hier te vestigen. De pijnbomen – voornamelijk dennen van Aleppo – bieden schaduw en beschutting aan kleine dieren zoals konijnen, egels en hagedissen.
In dit gebied leven ook roofvogels zoals de buizerd en de torenvalk, die vanaf de rotsen op zoek gaan naar prooi. Met een beetje geluk ziet men zelfs een steenarend hoog in de lucht cirkelen. 's Nachts nemen uilen het luchtruim over, en tussen de stenen verschuilen zich gekko’s en schuwe genetkatten.
De Mirador del Faro, vlak bij de vuurtoren, is een geliefd uitkijkpunt. Vanaf hier kijkt men uit over de baai van Alicante, de zee en zelfs het eiland Tabarca. De vegetatie is laag en ziltig, gevormd door de constante invloed van wind en zout. Het is een plek waar de elementen voelbaar zijn, waar de natuur nog ruw en ongetemd is.
Duinen, stranden en zeebodems
Langs de kust tussen Santa Pola en Guardamar liggen enkele van de mooiste natuurlijke zandstranden van de regio, geflankeerd door duinen die begroeid zijn met helmgras, zeevenkel en tamarisk. Deze duinen zijn van groot ecologisch belang: ze beschermen het binnenland tegen erosie en vormen leefgebied voor tal van kleine insecten en vogels. In de schaduw van de duinstruiken schieten hagedissen weg bij het minste geluid, en in het zand liggen de sporen van nachtelijke bezoekers.
De zee zelf is ook een natuurlijk ecosysteem dat rijk is aan leven. Voor de kust bevinden zich posidoniaweiden – onderwatervelden van zeegras die zuurstof produceren en een kraamkamer vormen voor vissoorten. Deze velden zijn essentieel voor het mariene evenwicht en worden actief beschermd. Duikers en snorkelaars kunnen hier een verrassende rijkdom aan zeeleven ontdekken: octopussen, barracuda’s, kleurrijke anemonen en zelfs zeepaardjes verschuilen zich tussen het gras.
Microklimaten en biodiversiteit
Wat Santa Pola bijzonder maakt, is de verscheidenheid aan microklimaten op zo’n klein oppervlak. De combinatie van zoutvlaktes, dennenbossen, heuvelruggen, duinen en zee zorgt ervoor dat er een uitzonderlijk rijke biodiversiteit bestaat. Het ene moment bevind je je in een vochtige, zilte vlakte vol watervogels, en een kwartier later wandel je door een droge bergkam waar het ruikt naar hars en wilde tijm.
In de warmere maanden wemelt het van de vlinders, bijen en andere bestuivende insecten, die op hun beurt vogels en vleermuizen aantrekken. Ook worden er regelmatig slangen en schildpadden waargenomen, waaronder de beschermde Spaanse landschildpad. De aanwezigheid van al deze dieren is een stille getuige van de gezondheid van het ecosysteem.
Behoud en toegankelijkheid
De regio rondom Santa Pola doet haar uiterste best om deze natuurlijke rijkdom te behouden. Zowel het natuurpark als de Sierra en het Cabo zijn beschermd gebied. Educatieve centra, zoals het bezoekerscentrum van het Parque Natural, informeren bezoekers over het belang van ecologie en duurzaam toerisme. Toegankelijke wandelroutes met duidelijke bewegwijzering maken het mogelijk om ook als minder ervaren wandelaar van deze landschappen te genieten zonder schade toe te brengen aan de natuur.
Er zijn regelmatig begeleide wandelingen, vogelobservatiedagen en educatieve activiteiten voor kinderen en volwassenen. Ook voor fotografen biedt dit gebied een onuitputtelijke bron van inspiratie: van de geometrie van de zoutvlaktes tot de dramatische silhouetten van pijnbomen tegen de ondergaande zon.
In Santa Pola is de natuur geen toevallige bijzaak, geen decor voor vakantieplaatjes, maar een levend wezen dat ademt, beweegt en vertelt. Het is een natuur die ruimte laat voor verwondering, waarin het trage ritme van flamingo’s, het ruisen van de pijnbomen en de geur van zout en den zich samenvoegen tot een zintuiglijke ervaring die je bijblijft. Hier is stilte nog echt stil, en schoonheid nog puur.