Festival van misdaadliteratuur en film
In het hart van Xàbia vond dit weekend de achtste editie van Xàbia Negra plaats, het jaarlijkse festival dat de wereld van de misdaadliteratuur, film en fotografie samenbrengt. Het driedaagse evenement, gehouden van 7 tot en met 9 november, veranderde de straten en pleinen van de historische kern in een decor vol lezingen, debatten en filmvertoningen. Xàbia Negra is uitgegroeid tot een vaste waarde op de culturele kalender van de Marina Alta: een najaarsmoment waarop schrijvers, journalisten en filmmakers uit Spanje en daarbuiten samenkomen om over het genre te spreken dat zich beweegt tussen fictie en werkelijkheid. De gemeente Xàbia ondersteunt het festival actief, met als doel de stad te profileren als culturele ontmoetingsplaats waar literatuur en toerisme elkaar versterken. Voor bewoners en bezoekers bood het weekend een intense reeks activiteiten die van boekhandel tot bioscoop reikte.
Debatten, lezingen en ontmoetingen
Het programma van Xàbia Negra was breed opgezet, met meer dan twintig activiteiten verspreid over drie dagen. In de zaal van de Biblioteca Pública en het nabijgelegen Casa de Cultura vonden debatten plaats over thema’s als “de evolutie van de Spaanse misdaadroman” en “journalistiek en waarheidsvinding in fictie”. Bekende namen uit de Spaanse literatuur, waaronder Víctor del Árbol, Dolores Redondo en Susana Rodríguez Lezaun, wisselden van gedachten met onderzoeksjournalisten en scenaristen over de dunne grens tussen feit en verbeelding. De gesprekken werden afgewisseld met signeersessies, waarin bezoekers de kans kregen hun favoriete auteurs te ontmoeten. De organisatie legde nadruk op de toegankelijkheid: alle sessies waren gratis en vooraf reserveren was niet nodig, wat zorgde voor een gemoedelijke sfeer waarin de afstand tussen schrijver en publiek minimaal bleef.
De XIV Rally Fotográfico
Parallel aan het literaire programma liep de veertiende editie van de Rally Fotográfico AFXàbia. Honderden amateur- en professionele fotografen trokken door de straten van de stad om binnen een beperkt tijdsvenster het thema “schaduw en contrast” vast te leggen. De competitie, georganiseerd door de lokale fotografenvereniging AFXàbia, is een van de publieksfavorieten van het festival. De ingezonden beelden worden de komende weken tentoongesteld in de tentoonstellingsruimte van het Museu Soler Blasco. De combinatie van beeld en verhaal vormt een rode draad in de opzet van Xàbia Negra: waar schrijvers hun misdaad in woorden vangen, doen fotografen dat met licht en compositie. De prijsuitreiking vond zondagmiddag plaats in het Cine Jayan, gevolgd door de vertoning van de film “Yo y la que fui”, waarmee het festival zijn audiovisuele dimensie benadrukte.
Film als verlengstuk van het boek
Het filmprogramma van Xàbia Negra is uitgegroeid tot een zelfstandig onderdeel van het festival. In Cine Jayan, een van de weinige historische bioscopen in de regio, draaiden dit weekend klassiekers en recente producties die aansluiten bij het thema van het noir-genre. Naast Spaanse titels als “La isla mínima” en “El cuerpo” was er ruimte voor internationale producties uit Frankrijk, Italië en Latijns-Amerika. Elke vertoning werd kort ingeleid door een criticus of regisseur, wat het publiek context bood bij de filmkeuze. De sfeer in de zaal was gemoedelijk en geconcentreerd, met bezoekers van uiteenlopende leeftijden. Na afloop bleven velen nog napraten in de cafés rond de Plaça del Baix, waar de gesprekken over fictie en realiteit naadloos overgingen in die over de stad zelf – een teken dat Xàbia Negra meer is dan een cultureel evenement: het is een ontmoetingsplek voor ideeën en verhalen.
Stad als decor
Een bijzonder aspect van Xàbia Negra is het gebruik van de stad als podium. De smalle straatjes van het historische centrum vormden het decor voor straatscènes, boekpresentaties en kleine performances. In de avonduren werden gevels verlicht met projecties van literaire citaten, en de klanken van jazz en flamenco klonken uit de bars. De organisatie werkte samen met lokale ondernemers om bezoekers te spreiden en het evenement te verweven met het stadsleven. Boekhandels en cafés boden tijdelijke stands aan voor signerende auteurs, terwijl de terrassen volstroomden met lezers die hun pas aangeschafte romans opensloegen. De combinatie van cultuur en gastronomie — typisch voor evenementen in Xàbia — zorgde voor een natuurlijke balans tussen activiteit en ontspanning, waardoor het festival aansloot bij het ritme van de stad.
Internationale gasten en nieuwe stemmen
Naarmate de reputatie van Xàbia Negra groeit, trekt het festival ook internationale auteurs en regisseurs aan. Dit jaar waren er bijdragen uit Frankrijk, Mexico en Argentinië, met panels over de ontwikkeling van het “neo-noir” in de hedendaagse cinema. De aanwezigheid van vertalers en uitgevers bood een professionele dimensie aan het evenement: er werden nieuwe Spaanse vertalingen aangekondigd van buitenlandse thrillers, en debutanten kregen een platform in korte pitchsessies. De aandacht voor nieuwe stemmen is een bewuste keuze van de organisatie. In samenwerking met regionale universiteiten wordt jaarlijks een schrijfwedstrijd uitgeschreven voor studenten journalistiek en literatuur, waarvan de winnaars hun werk tijdens het festival mogen presenteren. Die mix van gevestigde namen en jong talent geeft Xàbia Negra zijn dynamische karakter en houdt de toekomst van het genre levend.
Logistiek en bereikbaarheid
Xàbia is tijdens het festival goed bereikbaar vanuit omliggende gemeenten zoals Dénia, Teulada en Ondara. De gemeente adviseert bezoekers om gebruik te maken van de parkeerterreinen bij de randen van het centrum en het laatste stuk te voet af te leggen. Voor mindervalide bezoekers zijn er speciale parkeerzones nabij de Biblioteca Pública en het Cine Jayan. De looproutes tussen de locaties zijn duidelijk aangegeven met banners en pijlen, waardoor bezoekers zich gemakkelijk kunnen verplaatsen. Horecazaken in de oude stad hanteren tijdens het festival verlengde openingstijden, en er zijn tijdelijke informatiestands waar programmafolders in meerdere talen beschikbaar zijn, waaronder Engels, Frans en Duits. De veiligheid en doorstroming worden gecoördineerd door de Policía Local en vrijwilligers van de organisatie, die ook EHBO-punten bemannen bij de hoofdlocaties.
Economische en toeristische impact
Voor Xàbia is het festival niet alleen een cultureel, maar ook een economisch succes. De bezettingsgraad van hotels en appartementen lag dit weekend hoog, en de restaurants in de binnenstad meldden volle reserveringslijsten. De gemeente ziet Xàbia Negra als een voorbeeld van duurzaam cultuurtoerisme: een evenement dat buiten het zomerseizoen bezoekers aantrekt zonder de draagkracht van de stad te overschrijden. De samenwerking tussen culturele instellingen, lokale ondernemers en de toeristische dienst vormt de kern van dat model. Volgens de organisatie zijn er plannen om het festival verder uit te breiden met educatieve activiteiten, zoals workshops creatief schrijven en filmlezingen voor middelbare scholen. Op die manier blijft het evenement niet alleen een jaarlijks hoogtepunt, maar ook een katalysator voor culturele participatie het hele jaar door.
De sfeer van het noir-genre
Wie door de straten liep tijdens het festival, merkte de subtiele verwijzingen naar het noir-genre: de zwart-witte affiches, de schemerige verlichting en de soundtrack van saxofoons en contrabassen die uit cafés klonk. Het thema van schaduw en licht liep als een visuele draad door de stad. Ook de markt van lokale uitgevers op de Plaça de l’Església ademde deze sfeer, met stands vol boeken waarvan de omslagen eenzelfde duistere esthetiek deelden. Bezoekers beschreven Xàbia Negra als “een film die je inloopt”: een zeldzame ervaring waarin stad en verhaal samenvallen. Het succes van dit concept toont aan dat cultuur in Xàbia niet beperkt blijft tot de zomermaanden aan het strand, maar juist in de herfst haar eigen kleur en intensiteit vindt — passend bij het introspectieve karakter van het noir-genre.
Vooruitblik op 2026
De organisatie kondigde tijdens de slotceremonie aan dat de negende editie van Xàbia Negra in november 2026 zal plaatsvinden met een nog breder Europees programma. Daarbij wordt gedacht aan samenwerking met festivals in Frankrijk en Italië, waarmee Xàbia zich wil positioneren als onderdeel van een netwerk van mediterrane cultuursteden. Ook de lokale gemeenschap blijft een belangrijke pijler: vrijwilligers, studenten en ondernemers worden opnieuw betrokken bij de voorbereiding. Met de bevestiging van steun vanuit de Generalitat Valenciana en de Diputación de Alicante lijkt de toekomst van het festival verzekerd. Xàbia Negra heeft zich na acht edities ontwikkeld van een kleinschalig initiatief tot een herkenbaar merk dat de identiteit van de stad versterkt en bezoekers elk najaar opnieuw naar de historische kern trekt voor drie dagen vol verhalen, beelden en geluid.
Bronnen: Ayuntamiento de Xàbia – Portal de Cultura; AFXàbia – Asociación Fotográfica; Cine Jayan; Cadena SER Marina Alta; Levante-EMV Alicante.